Δευτέρα 18 Μαΐου 2015

Τα Πιέρια Όρη και τα χωριά τους.


"... o τόπος μας, τα Πιέρια Όρη. Αρχαία Μακεδονικά χαρακτηριστικά όπως η απλότητα, η περηφάνεια, η καθαρότητα της ψυχής, η τιμιότητα, η ομορφιά, η ευπρέπεια, η αξιοπρέπεια, η φιλοξενεία θα βρει ο ταξιδευτής εδώ.."

Τα Πιέρια Όρη

Τα Πιέρια είναι τμήμα της Μακεδονικής γης. Ο όρος “Μακεδονίς Γη” χαρακτηρίζει την πρώτη Μακεδονία με πρωτεύουσα τις Αιγές (την Βεργίνα).
Φθινόπωρο στα Πιέρια
Τα Πιέρια αποτελούν την καρδιά του βασιλείου της "Κάτω-Μακεδονίας" κάτι που συμπεραίνεται από όλες τις αρχαίες ιστορικές πηγές. 
Στους βόρειους πρόποδες των Πιερίων, στις αρχές της πρώτης προχριστιανικής χιλιετίας, οι Αργεάδες (κάτω-Μακεδόνες Βασιλείς) , ίδρυσαν την πρωτεύουσα του κράτους τους τις Αιγές.

Μαζί με τον Τίταρο τα Πιέρια αποτελούν γεωγραφικώς τη βόρεια συνέχεια του Ολύμπου.
Για πρώτη φορά στην Ιλιάδα γίνεται αναφορά στην ευρύτερη περιοχή της Πιερίας και της Ημαθίας στους πρόποδες του Ολύμπου και των Πιερίων (“Ήρη δ’αύξασα λίπεν ρίου Ολυμποίο, Πιερήν δ’επιβάσα και Ημαθίην ερατεινήν σευαυ’εφ’ιππολων Θρακών όρεα νιφόενα”).

Αν τον Όλυμπο το πιο άγριο και επιβλητικό βουνό της Ελλάδος, ο μύθος και η ιστορία των αρχαίων Ελλήνων έκαναν κατοικία των 12 Θεών, τα Πιέρια με την πλούσια και ποικιλόμορφη βλάστηση, τις έντονες τοπογραφικές εναλλαγές, τα πολλά νερά, τους χώρους για περιπάτους και διαμονή τα έκαναν το βουνό των Μουσών και του Ορφέα.

Εδώ στις καταπράσινες πλαγιές των Πιερίων μυήθηκε ο ξακουστός Ορφέας την τέχνη του

τραγουδιού και της ποίησης. Επίσης,  σύμφωνα με τη μυθολογία  εδώ ζούσαν οι 9  Πιερίδες Νύμφες κόρες του Πιέρου και της Ευίππης προστάτιδες της ποίησης, της μουσικής , του τραγουδιού  και του χορού. Μαγεύτηκαν τόσο πολύ από το θαυμάσιο περιβάλλον των Πιερίων, ώστε  παρέμειναν για πάντα στην περιοχή αυτή και το μελωδικό  τραγούδι τους αντηχούσε στις κορυφές και τα φαράγγια μέχρις ότου νικήθηκαν σε διαγωνισμό τραγουδιού από τις Ελικωνίδες Μούσες και μεταμορφώθηκαν από αυτές σε πουλιά.


Οι εννέα Μούσες ήταν : Η Κλειώ, η Ευτέρπη, η Θάλεια, η Μελπομένη, η Τερψιχόρη, η Ερατώ, η Πολύμνια, η Ουρανία και η Καλλιόπη ενώ σύμφωνα με τον Νίκανδρο τα ονόματα τους ήταν Κολυμβάς, Ιυγξ, Κεγχρίς, Κίσσα , Χλωρίς, Ακαλανθίς, Νίσσα, Πιπώ και Δρακωντίς
Τα Πιέρια ήταν το πέρασμα διαμέσου του Αλιάκμονα από τις Αιγές και την Κάτω Μακεδονία προς το βασίλειο της Ελιμείας και της Άνω Μακεδονίας και από το πέρασμα της Πέτρας (κοντά στα σημερινά Φωτεινά) προς την Ελλασόνα, τη Θεσσαλία και τη Νότια Ελλάδα. 
Η ζωτική σημασία των Πιερίων από την αρχαιότητα έως τα νεότερα χρόνια μαρτυράται από τα διάσπαρτα οχυρωματικά κάστρα, ερείπια σήμερα (μεταξύ αυτών και το Παλαιόκαστρο Ριζωμάτων που χρονολογείται από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου), αλλά και από τα ευρήματα από αρχαίους οικισμούς και νεκροπόλεις της περιοχής που διασώζονται στην περιοχή (κοινότητα Σφηκιάς, περιοχή Κανάκας, Κόζιακος κλπ.).

Νεότερη και σύγχρονη ιστορία
Στην ευρύτερη περιοχή των Πιερίων όπως μας μαρτυρούν διάφορα μνημεία συνεχίστηκε η κατοίκιση και η δραστηριότητα των κατοίκων της.
Υπάρχει μια "μυστική" ερμηνεία για το όνομα Πιέρια. Στον ακάθιστο ύμνο ψάλλουμε "Χαίρε πίον όρος " χαρακτηρίζοντας την Παναγία, πίον σημαίνει παχύ άρα πίον όρος το πλούσιο σε δάση βουνό και Πιέρια πίον + έριο δηλαδή βουνό με το παχύ μαλλί.
Στο ιερό αυτό βουνό, στα Πιέρια από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια δημιουργήθηκαν μοναστήρια και πνευματική ζωή. Από εδώ πέρασε ο απόστολος Παύλος, κήρυξε στη λίμνη "λογκά" στο Δάσκιο και μαζί με τους μαθητές του Σύλα και Τιμόθεο ανέβηκαν στο καράβι στο Αιγίνιο με προορισμό την Αθήνα. Μάλιστα λέγεται πως όπου ο Παύλος έμπηγε το μπαστούνι του χτίστηκαν μοναστήρια.
Δάσος Πιερίων
Τέτοια μνημεία είναι οι βυζαντινές (παλαιοχριστιανικές) βασιλικές του Αγ. Δημητρίου, Α και Β βασιλικών, ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που οικοδομήθηκε με υλικά και από προγενέστερο ναό (πιθανόν προς τιμήν αρχαιοελληνικής θεότητας) και κοσμείται με εξαιρετικές αγιογραφίες.

Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, ο ζυγός ήταν λιγότερο έντονος στην περιοχή, λόγω της απόστασης από αστικά κέντρα της εποχής (Βέροια κλπ.) και της ανάπτυξης επαναστατικών ομάδων (κλεφτών) με περισσότερο γνωστές τις περιπτώσεις του καπετάν Κατσιαούνη (18οςαιώνας) και Αθανασίου Συρόπουλου (19ος αιώνας), όπως μαρτυρούν τα τουρκικά αρχεία εκείνης της περιόδου.

Στην περιοχή στα χρόνια του μακεδονικού αγώνα έδρασαν αρκετοί μακεδονομάχοι με κυριότερο το Γιάννη Δόμανο. Τέλος στα Πιέρια είχε το λημέρι του ο λήσταρχος Γιαγκούλας, ο φόβος και ο τρόμος αλλά και το ίνδαλμα για πολλούς συγχρόνους του, τους οποίους και είχαν συναρπάσει οι περιπέτειές του οι οποίες είχαν γίνει ένα από τα πολυδιαβασμένα αναγνώσματα της τότε εποχής).

Στα Πιέρια θα βρείτε και το μονοπάτι των Ευρωπαίων περιηγητών "Ε4" το οποίο ξεκινάει από την πόλη La Linea της Ισπανίας και καταλήγει στο Γύθειο διασχίζοντας συνολικά έξι χώρες.
Το μονοπάτι είναι καλά σηματοδοτημένο και περνάει μέσα από τα Ριζώματα μέσω των περιοχών Κανάκα και οικισμού για να καταλήξει μέσα από το βουνό στο νομό Πιερίας.

Στα Πιέρια μπορεί κανείς να απολαύσει το πανοραμικό τοπίο που αποκαλύπτεται από ορισμένες κατάλληλες θέσεις στις οποίες οι επισκέπτες μπορούν να ξεκουράζονται και να απολαμβάνουν τη φύση. 
Ενδεικτικά αναφέρονται οι τοποθεσίες του Παλαιοκάστρου που είναι αρχαιολογικός χώρος και διασώζονται σε ορισμένα σημεία ερείπια του τείχους και που έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Γεωργίας ως Μνημείο της Φύσης λόγω των πανέμορφων και μεγάλων διαστάσεων και ηλικίας πουρναριών αλλά και ο βράχος των Ριζωμάτων Τρόχαλος είναι το τοπικό τοπωνύμιο με θέα προς τα Ημαθιώτικα Πιέρια και το Βέρμιο. 

Τα Πιέρια προσφέρονται ακόμα για κατασκήνωση για ανάπτυξη αθλητικών δραστηριοτήτων για ποδήλατο βουνού Mountain Bike αλλά και για άλλες δραστηριότητες όπως ψάρεμα κολύμπι ναυσιπλοΐα με μικρές λέμβους στην περιοχή των τεχνητών λιμνών Πολυφύτου Σφηκιάς και Ασωμάτων που εφάπτονται των χωριών των Πιερίων Ακόμα μπορεί κάποιος να ασχοληθεί με χειμερινά αθλήματα όπως το ορειβατικό σκι στις περιοχές των Ριζωμάτων Λιάχα και Παπά Χωράφι όπως και στο διπλανό χιονοδρομικό κέντρο Ελατοχωρίου. 




Τα χωριά στα Ημαθιώτικα Πιέρια 
Στο νοτιότερο τμήμα της Ημαθίας εκεί που ο Αλιάκμονας χωρίζει το Βέρμιο από τα Πιέρια στις βόρειες πλαγιές του βουνού των Μουσών σε υψόμετρο 750 μέτρων βρίσκονται στοιχισμένοι παράλληλα με το ποτάμι και την κορυφογραμμή έξι οικισμοί.
Από την περιοχή, σύμφωνα με την παράδοση πέρασε και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και αφού ζήτησε να πιεί νερό στη Μπόστιανη του έδωσαν και τους είπε: να κάθεστε στη σκιά και να ξεκουράζεστε και γίνηκαν μπόσκοι.  Στη Βόσοβα τον είπαν: φύγε, έχουμε δλειά και αυτός απάντησε : να δλεύετε και να μη σταματάτε. Και στην Κόκοβα που τον καλοδέχτηκαν τους είπε: να έχετε παράδες και να κάθεστε...

Τα 
Ριζώματα είναι ένα μεγάλος ορεινός οικισμός του νομού Ημαθίας.
Ριζώματα
 

Βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού στα όρια με τους νομούς Πιερίας και Κοζάνης και απέχει περίπου 30 χλμ. από τη Βέροια, 100 από θεσσαλονίκη και 18 από το γειτονικό χιονοδρομικό κέντρο Ελατοχωρίου. 
Το χωριό απλώνεται στις δυτικές πλαγιές των Πιερίων σε υψόμετρο 650μ. περίπου και ο πληθυσμός του ασχολείται κυρίως με τη γεωργία. 
Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Μπόστιανη, έχει πλούσια ιστορία και παράδοση και πανέμορφο φυσικό περιβάλλον.  Ο πληθυσμός του σήμερα ανέρχεται στους 1000 περίπου κατοίκους και είναι διάσημο για τις ντομάτες που παράγει, αποτέλεσμα του χώματος, του νερού και του αέρα των Πιερίων.
Τα Πιέρια Όρη πέραν των μεγάλων υψομέτρων, των ελκυστικών τοπίων ή των φυσικών πηγών και πόρων αποτελούν τις φυσικές δεξαμενές νερού, καθώς και φυσικές περιοχές μεγάλης και υψηλής αξίας βιοποικιλότητας. 

Κατά την ελληνική μυθολογία οι εννέα Πιερίδες Μούσες, κόρες του Πιέρου και της Ευίππης, προστάτιδες της ποίησης, της μουσικής, του τραγουδιού και του χορού τόσο πολύ μαγεύτηκαν από το θαυμάσιο περιβάλλον των Πιερίων, ώστε παρέμεναν για πάντα στην περιοχή αυτή και το μελωδικό τραγούδι τους αντηχούσε στις βουνοκορφές και στα φαράγγια μέχρις ότου νικήθηκαν σε αγώνα από τις Ελικωνιάδες Μούσες και μεταμορφώθηκαν από αυτές σε πουλιά.

Οι κάτοικοι των Πιερίων, των ορεινών οικισμών, λόγω του απομακρυσμένου της θέσης τους και της γεωγραφικής τους απομόνωσης, έχουν ιδιαίτερη και πλούσια πολιτισμική κληρονομιά η οποία παραμένει άγνωστη κι αναξιοποίητη.

Κοντά στα Ριζώματα, μέσα στα Πιέρια Όρη μπορεί κανείς να απολαύσει το πανοραμικό τοπίο που αποκαλύπτεται από ορισμένες κατάλληλες θέσεις στις οποίες οι επισκέπτες μπορούν να ξεκουράζονται και να απολαμβάνουν τη φύση. 

Ενδεικτικά αναφέρονται οι τοποθεσίες του "Παλαιοκάστρου" που είναι αρχαιολογικός χώρος και διασώζονται σε ορισμένα σημεία ερείπια του τείχους και που έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Γεωργίας ως Μνημείο της Φύσης λόγω των πανέμορφων και μεγάλων διαστάσεων και ηλικίας πουρναριών αλλά και ο βράχος των Ριζωμάτων "Τρόχαλος" είναι το τοπικό τοπωνύμιο με θέα προς τα Ημαθιώτικα Πιέρια και το Βέρμιο. 


Σφηκιά


Η Σφηκιά βρίσκεται 29 περίπου χιλιόμετρα νότια της Βέροιας, στις δυτικές πλαγιές των Πιερίων Ορέων, σε υψόμετρο 610μ.

Η παλιά του ονομασία είναι Βόσοβα.
Απολίθωμα του παρελθόντος αποτελούν οι μονόκλιτες και τρίκλιτες παλαιοχριστιανικές βασιλικές της οι οποίες χρονολογούνται από τον 4ο και 5ο αιώνα π.χ. 
Χαρακτηριστικό των κατοίκων της είναι η ανυπόκριτη φιλοξενία τους που αφήνει τις καλύτερες εντυπώσεις σ’ αυτούς που επιλέγουν να την επισκεφτούν. 
Τα νοστιμότατα παραδοσιακά εδέσματα καθώς και το τσίπουρο παραγωγής μπορούν να ικανοποιήσουν ακόμη και τις πιο απαιτητικές γαστρονομικές απαιτήσεις.





Δάσκιο



Το Δάσκιο βρίσκεται 44 χιλιόμετρα νότια της Βέροιας, σε υψόμετρο 630μ. Η παλιά του ονομασία είναι Ντράτσικο. 
Οι κάτοικοι που παρέμειναν στο χωριό, κρατούν ζωντανό και αντιστέκονται στον προβλεπόμενο μαρασμό του τόπου τους, καλλιεργώντας τη γη, εκμεταλλευόμενοι το δάσος και γεμίζοντας τις αίθουσες του τριταξίου σχολείου με παιδιά. Το φυσικό περιβάλλον που ζώνει το χωριό, η πανέμορφη και επιβλητική λίμνη που απλώνεται χαμηλά των πρώτων λόφων των Πιερίων, κατατάσσουν δίκαια το Δάσκιο στα ομορφότερα μέρη της Μακεδονίας. 
Η λίμνη συγκεντρώνει, καθημερινά σχεδόν, δεκάδες φίλους του ψαρέματος και της φυσικής ζωής. Δίπλα στις πέτρινες καλύβες, απόκτησε λιμάνι, και περιμένει τους τολμηρούς για κολύμπι και λεμβοδρομίες. 
Το Δάσκιο, είναι από τα λίγα μέρη που κρατούν ακόμη τόσο ζωντανά τα έθιμα και τις παραδόσεις.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δασκιωτών Βέροιας, πρωτοπορεί στις εκδηλώσεις και εντυπωσιάζει τόσο με το μεράκι των ανθρώπων του όσο και με τον πλούτο που έχει να επιδείξει. Τα Ραγκατζάρια την Πρωτοχρονιά, τα κέδρα τις Απόκριες, το αντάμωμα το καλοκαίρι είναι μερικές από τις εκδηλώσεις στην παράδοση. 
Η φιλοξενία γι΄ αυτόν τον τόπο δεν είναι κουβέντα για τουριστική προβολή, αλλά είναι συνέχεια μίας συνήθειας από τις μέρες που περνούσαν οι Βελβεντινοί για τις γιορτές των Μοναστηριών του Αλιάκμονα. Είναι το στρώσιμο του τραπεζιού με ρακί, κρασί και φαγητό που παράγει ο τόπος. Είναι η ζεστή κουβέντα που βγαίνει από την καρδιά, από τη ζωή. Είναι το αντάμωμα των ανθρώπων. 
Η Κοίμηση της Θεοτόκου, εκκλησία γεμάτη τοιχογραφίες, μαζί με το παρεκκλήσι της Αγίας Φωτίδας, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη. Ατέλειωτες είναι οι ιστορίες, οι μύθοι και οι δοξασίες για τον τόπο αυτόν.
Αρκεί να συναντήσει κανείς τους ηλικιωμένους που ξεκουράζονται στην πλατεία, δίπλα στη βρύση ή στο καφενείο περιμένοντας το γιατρό ή τον ταχυδρόμο.

Πολυδένδρι
Σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από την πόλη της Βέροιας σε υψόμετρο 760 μέτρων βρίσκεται το χωριό Πολυδένδρι που άλλοτε και συγκεκριμένα μέχρι το 1926 ονομαζόταν «Κόκοβα». Το 1926 το χωριό αυτό με Προεδρικό Διάταγμα μετονομάσθηκε σε «Πολυδένδρι». 
Το καινούργιο όνομα ταιριάζει στο χωριό γιατί περιβάλλεται από πολλά δέντρα, δηλαδή δασώδεις εκτάσεις, αλλά και μέσα στα οικόπεδα και τους κήπους των κατοίκων του χωριού υπάρχουν και καλλιεργούνται πολλά και ποικίλα καρποφόρα εξευγενισμένα δέντρα. 
Το χωριό αυτό είναι κτισμένο σε πανέμορφο τόπο με ωραίο κλίμα, πεντακάθαρο βουνίσιο αέρα και κρυστάλλινα νερά, προ αμνημονεύτων χρόνων. Οι πρώτοι κάτοικοι και ιδρυτές του χωριού ήταν γηγενείς καθαρόαιμοι Έλληνες Μακεδόνες, πολύ φιλόξενοι, πατριώτες και με έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα. 
Η γεωγραφική θέση του Πολυδενδρίου, όπως ονομάστηκε μετά την αποκατάσταση του ονόματος Κόκκοβα, έδινε σαφή πλεονεκτήματα για να παίξει τότε κεντρικό ρόλο στην περιοχή αφού βρισκόταν κοντά σε δύο γνωστά μοναστήρια του Προδρόμου και της Μουτσιάλης. Το καταπληκτικό κλίμα, το υψόμετρο των 700 μέτρων, ο καθαρός αέρας και τα απέραντα δάση οξιάς που περιζώνουν το Πολυδένδρι δίνουν ελπίδα για ανάπτυξη με την αύξηση των επισκεπτών που και σήμερα κατά δεκάδες ανεβαίνουν στο χωριό για τις πασίγνωστες ταβέρνες και τους φιλικούς ανθρώπους.

Χαράδρα
Τα χωριά Χαράδρα και Ελαφίνα συνοικισμοί της άλλοτε κοινότητας Πολυδενδρίου είναι δύο από τα έξι δημοτικά διαμερίσματα που απαρτίζουν τον πρώην Δήμο Μακεδονίδος. 
Η πλούσια βλάστηση σε συνδιασμό με τη γαλήνη της φύσης ταξιδεύουν τον επισκέπτη σε έναν κόσμο γαλήνης και ξενοιασιάς στο απόμακρο τοπίο των Πιερίων. 
Στην πραγματικότητα οι δύο οικισμοί είναι εγκαταλελειμμένοι και ζωντανεύουν μόνο κατά τους θερινούς μήνες ως παραθεριστικά κέντρα.

Η Ελαφίνα

Αυτά είναι τα χωριά των Ημαθιώτικων Πιερίων και φυσικά στις πλαγιές και στους πρόποδες  βρίσκονται διάσπαρτα και άλλα χωριά όπως η Βεργίνα, τα Παλατίτσια και η Μελίκη, η Συκιά κ.α, ο Κολινδρός, το Ελατοχώρι, η Ρητίνη,  η Βρία, ο Μοσχοπόταμος, η Μηλιά κ.α (Νομός Πιερίας), ο Βελβενδός, το Καταφύγι, το Παλαιογράτσανο, τα Σέρβια κ.α (Νομός Κοζάνης) όπως και στα νότια των Πιερίων.



Δήμος Μακεδονίδος - Εκεί που η φύση συναντά την παράδοση (CD παρουσίασης).



Χάρτης της περιοχής 









Χάρτης από το 1530.



Τα Ριζώματα 







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου